Contest: RU contest | SM3CER Contest Service | Contesting.com | WA7BNM Contest Calendar



KALENDARIUM KRÓTKOFALARSKIE

Styczeń | Luty | Marzec | Kwiecień | Maj | Czerwiec

Lipiec | Sierpień | Wrzesień | Październik | Listopad | Grudzień


CZERWCOWE FAKTY, DATY...

Autor: Stanisław SP6BGF - www.sp6kcn.hamradio.pl
Aktualizacja: 11.09.2014r. 12:39

Kontakt: Krzysiek SQ3JPD


1831

  • 13 - Tego dnia przyszedł na świat w Edynburgu, przyszły twórca teorii fal a także przyszły założyciel i pierwszy kierownik Cavendish Laboratory - JAMES CLERK MAXWELL. Był on profesorem fizyki w Kings College w Londynie, oraz wykładowcą na Cambrigde University. To on sformułował słynne równania stanowiące podstawę teorii pola elektromagnetycznego - tzw. równania Maxwella, on podał koncepcję elektromagnetycznej natury światła. Zmarł w roku 1879, w wieku zaledwie 48 lat - z czym jego biografowie doszukują się wpływu jego niebezpiecznych eksperymentów naukowych.

1850

  • 06 - W mieście Fulda przyszedł tego dnia na świat przyszły genialny fizyk - wynalazca i odkrywca, przyszły laureat Nagrody Nobla w 1909 roku - Karl Ferdinand Braun. Absolwent Uniwersytetu w Marburgu, doktorat Uniwersytetu Berlińskiego (1872 rok), a od 1895 do 1914 dyrektor i profesor Instytutu Fizyki na Uniwersytecie w Strasburgu. Fizyk prowadzący prace naukowe w dziedzinie radiotelegrafii, elektrolizy i termoelektryczności wynalazł tzw. lampę Brauna elektrometr, detektor kryształkowy, antenę ramową etc W 1914 roku wyjechał do USA, gdzie zmarł w 1918 r. w swoim domu na Brooklynie. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie Fizyki w 1909 roku, którą otrzymał wraz z G. Marconim.

1896

  • 02 - Błyskotliwy 22 letni Guglielmo Marconi (żył: 1874 - 1937) opatentował w Angielskim Urzędzie Patentowym swój wynaleziony w 1895 roku radiotelegraf (telegraf radiowy). Uzyskał on numer : 12.039. Po opatentowaniu go wciąż go udoskonalał i to właśnie na nim w 1899 roku zdołał przeprowadzić łączność nad Kanałem La Manche. Jak mówi historia po wielu dalszych jego dopracowaniach doczekał się zaszczytu pierwszego człowieka, który przeprowadził radiowa transmisję ponad Oceanem Atlantyckim w 1902 roku. Marconi za swoje odkrycia i wynalazki które były wielkimi podwalinami późniejszej ogólnoświatowej radiokomunikacji otrzymał w roku 1909 roku wraz ze swoim wybitnym niemieckim kolegą Ferdynandem Braunem Nagrodę Nobla.

1902

  • 12 - Niemiecki uczony Otto von Bronk opatentował telewizję kolorową. Lecz według opinii Urzędu Patentowego - jego wynalazek był absolutnie nie do wykorzystania, dlatego pozostał jedynie opracowaniem teoretycznym. W oparciu o jego dotychczasowe prace, badania kontynuował amerykański badacz radiotechniki i elektroniki rosyjskiego pochodzenia - Vladimir Kosma Zworykin (żył w latach 1889-1982). Były wykładowca fizyki na Uniwersytecie Petersburskim otrzymał amerykańskie obywatelstwo w 1919 roku. Jego prace i badania dały mu patent na skonstruowane urządzenie telewizyjne o elektronicznej analizie obrazu już w dniu 19 grudnia 1923 roku, dwa lata później opatentował kineskop kolorowy, a w roku 1930 ikonoskop, oraz ulepszony kineskop kolorowy. Vladimir Zworykin był jednym z tych, który już za życia był w panteonie odkrywców. Bo to właśnie dzięki jego długoletnim owocnym pracom zawdzięczamy tak wiele wynalazków i ulepszeń dotyczących telewizji i stereoskopii kolorowej, noktowizji i mikroskopii elektronowej.

1924

  • 03 - W Dzienniku Ustaw RP została opublikowana "Ustawa o Poczcie, Telefonie i Telegrafie", która to wraz z późniejszym rozporządzeniem Ministra Przemysłu i Handlu dokonała istotnych zmian w obowiązującej wtedy Ustawie z 1919 roku. Dawała ona państwu i "Poczcie Polskiej" wyłączność na zakładanie i eksploatację urządzeń nadawczych na terenie całego kraju. Po późniejszym rozszerzeniu jej Rozporządzeniem Ministra z dnia 10 października byłą podstawą do ogłoszenia przetargu na koncesje radiową. W dniu 18 sierpnia 1924 ogłoszono że przetarg ten wygrała grupa "Polskie Radio S.A."
    "Ustawa o Poczcie, Telefonie i Telegrafie" była dla nas przełomową, ponieważ położyła kres wciąż wynajdywanym bardzo wieluznacznym powodom do karania za posiadanie i używanie sprzętu amatorskiego. To właśnie dzięki tej ustawie dobiegł kresu swego istnienia osławiony termin "telegraf bez drutu" a jego miejsce zajął tak dotąd przez nas wszystkich używany, ale skrzętnie przez urzędy omijany wyraz "RADIO". I co najważniejsze - dzięki niej dobiegł też swego końca monopol państwa w budowie wszelkich urządzeń radiowych.Dzięki tej Ustawie skończyło się wreszcie tłamszenie i permanentny ucisk kontrolowanego przez armię i pocztę polskiego radioamatorstwa.Uchyliła ona furtkę do pojęcia - LICENCJA RADIOAMATORSKA.
    To właśnie dzięki tej ustawie, będące dotychczas w lichym stanie i powijakach krótkofalarstwo polskie zaczęło przeżywać swój najbardziej dynamiczny i romantyczny okres. Natychmiast jak grzyby po deszczu zaczęły powstawać nowe kluby, kto żyw i mający pojęcie o radioamatorstwie budował odbiornik, a następnie domowym sposobem prostą dwu lub trzylampową autodynę. Dużo części składających się na takie urządzenie wykonywano wtedy w trudnych warunkach - ręcznie i domowym sposobem. Oporniki robiono na papierze rysując grafitem odpowiednio grube linie. Kondensatory stałe robiono z płatków cynfolii przekładając je naparafinowanym papierem. Produkowali niektórzy nasi starsi koledzy lampy elekronowe, radiowe - jak na przykład nie żyjący już kol. Stanisław SP7GV ( zmarł dnia 2002-06-18 ). Cześć Jego pamięci !
    Trwało to do połowy lat trzydziestych, do momentu kiedy to rynek został zawojowany przez superheterodyny. Powstały dwa kluby w Warszawie - Harcerski i przy Automobilklubie, w Poznaniu, następnie we Lwowie, w Krakowie oraz klub w Bielsku - który to liczył sobie aż 200 członków a kierował nim sam "prezydent" w osobie Burmistrza Bielska

1926

  • Stanisław Odyniec, będący z bratem Januszem właścicielem dwutygodnika "Radioamator" wydawanego od września 1924 roku - podjął się próby uporządkowania bałaganu panującego w używanych wtedy znakach wywoławczych. Na odnotowanych naonczas ponad 100 stacji amatorskich pracujących z reguły jako quasi broadcastingowe, ponieważ w tych całkiem pionierskich czasach głównym zajęciem było nadawanie koncertów muzycznych " używali oni przeróżnych znaków " wymyślonych przez siebie. Kol. Jan Ziębicki, późniejszy TPAR, SP3AR, SP1AR, SP6FZ w czasie tych nielegalnych eksperymentów używał znaku LM3. Dopiero jesienią 1925 roku zaczął zaliczać prawdziwe łączności pod znakiem TPAR.

1926

  • Na odbywającej się w Warszawie Pierwszej Ogólnopolskiej Wystawie Radiowej wielkim zainteresowaniem i podziwem zwiedzających tą Wystawę - cieszyły się wystawiane na niej eksponaty, a wykonane przez krótkofalowców. Ściągnięte na tą Wystawę tak zwane "czynniki oficjalne" odznaczyły złotymi medalami kolegów z Warszawskiego klubu: TPAL,TPAV i TPAX (późniejszy F8TPAX) za ich trud. Niestety ale do domu wrócili jedynie z medalami, ponieważ zaraz po wręczeniu medali władze wojskowe skonfiskowały im cały ich nagrodzony sprzęt pod pozorem, jak to oni oświadczyli: "braku zezwoleń u nich na posiadanie i używanie takiego sprzętu ! Hi !!!!

1927

  • Lwowski Klub Krótkofalowców przystał do Związku Zrzeszeń Radioamatorskich, bardzo dużej organizacji skupiającej z terenu niemal całego kraju ponad 120 klubów, bez Wielkopolski i Pomorza.

1928

  • 03 - Młodziutki radioamator z Władywostoku, 14 letni Nikołaj Schmidt odebrał pierwszy raz tego dnia jak i również przez sześć następnych dni (w niektórych źródłach - nawet do 13 czerwca ) sygnały SOS, nadawane przez rozbitków z włoskiego sterowca "Italia". Po powiadomieniu odpowiednich służb, władze wszczęły akcję ratunkowo - poszukiwawczą. Telegrafista Biaggi - został uratowany wśród tej części załogi, która jak wcześniej inni - nie oddaliła się od sterowca.

1929

  • Jako najpierwsi w historii polskiego krótkofalarstwa otrzymali tego miesiąca legitymacje członkowskie koledzy przynależący do Lwowskiego KK. Zostały one wprowadzone w miejsce szybko niszczących się Zaświadczeń o Członkowstwie w LKK. Koszt takiej legitymacji wynosił ówczesne 20 groszy.

  • 14-15 - Staraniem Instytutu Radiotechnicznego Politechniki Warszawskiej zwołano Zjazd Delegatów Klubów Krótkofalarskich. Jakkolwiek nie miał on charakteru oficjalnego, ani też urzędowego - to jednak omawiano na nim konkretne plany i projekt utworzenia PZK, tak aby w miejsce sekcji polskiej w IARU, którą to od 30 września 1928 miał tam Lwowski K K - zgłosić wreszcie PZK.

  • 16 - Na Nadzwyczajnym Walnym Zebraniu Lwowskiego KK, dotychczasowy właściciel i wydawca sześciu numerów pisma "Krótkofalowiec Polski" kol. SP3FR dr nauk medycznych Augustyn Jaworski, przekazał, ze względów podatkowych, prawa do tytułu dla Lwowskiego Klubu Krótkofalowców. Przyjęto również na nim również poprawiony już Statut LKK uchwalony wcześniej na Zebraniu Założycielskim w grudniu 1926 roku. Był on jeszcze raz poprawiany i jego ostateczne zatwierdzenie miało miejsce w 1934 roku.

1930

  • Dyplom WAC (Worked All Continents) zdobyła pierwsza Polka, Poznanianka, Janina Burchard Pani Janina SP1YL zdobyła ten dyplom jednocześnie ze swoim małżonkiem Marianem SP1AK.

1931

  • Lwowski Klub Krótkofalowców wydał opracowany przez Jana Ziembickiego SP3AR, Józefa Bassa -SP3DA i Stanisława Komarnickiego SP3CG poszukiwany "Poradnik krótkofalowca" Cena tego cennego druku wynosiła zaledwie 3 złote.

1933

  • 17-18 - Podczas dwudniowego Walnego Zgromadzenia PZK w Warszawie zostały przyjęte na listę oddziałów terytorialnych dwa nowe, ale działające już wcześniej oddziały : Łódzki i Bydgoski. Szybki rozwój PZK spowodował że taki podział przetrwał zaledwie do 1936 roku.

1936

  • 19 - Harcerski Ośrodek Radioamatorów we Włodzimierzu na Wołyniu przeprowadził badania dotyczące wpływu zaćmienia słońca na propagację.Użyto do tego dwóch radiostacji pracujących jednocześnie w pasmach 7 i 14 MHz. Nad terenem SP zaćmienie słońca miało miejsce o bardzo wczesnej porze dnia, bo w godzinach 03:30 do 05:10 - zatem rezultaty badań tych dwóch pasm były nikłe. Jedynym, ale za to bardzo zauważalnym był fakt o wiele mocniejszego odsłuchu stacji sowieckich w porównaniu do tej samej pory dnia poprzedniego.

1937

  • Wileński Klub Krótkofalowców wydał kolejny raz cieszącą się wielkim powodzeniem broszurę pod tytułem :"Co każdy o krótkofalarstwie wiedzieć powinien". Zawierała ona wszelkie przepisy obejmujące krótkofalarstwo, jak i też wszystkie podstawowe i niezbędne dla początkujących wiadomości z dziedziny krótkofalarstwa i radiotechniki - opisy i schematy prostych odbiorników i nadajników, anten, i co najważniejsze - była bardzo tania.

  • 05-06 - Odbyło się Walne Zgromadzenie Polskiego Związku Krótkofalowców w Warszawie. Osiem Klubów biorących udział w Zgromadzeniu dysponowało już wtedy 32 głosami.Prezesem ZG PZK wybrano kolegę SP2LY - dr nauk medycznych Eugeniusza Piestrzyńskiego będącego jednocześnie Ministrem Zdrowia II Rzeczpospolitej.

1938

  • 06 - Bydgoski Klub Krótkofalowców wystąpił z wnioskiem do ZG PZK o wydawanie przez ZG oficjalnego pisma - periodyku, organu PZK. Powodem złożenia tego wniosku był fakt, że w wydawanym przez LKK we Lwowie miesięczniku - wiele wiadomości z chwilą gdy to pismo pojawiało się w Bydgoszczy - było już nieaktualnych. Właściciel restauracji we Lwowie, w Rynku nr.25 - siedziby LKK - pan Kotowicz zadeklarował rzetelną poprawę co do jakości wydawanego miesięcznika. Decyzją Prezesa ZG PZK - mającego wpływ na członków Bydgoskiego KK kol. SP2LY dr nauk medycznych Eugeniusza Piestrzyńskiego wycofano jednak ten wniosek.

1954

  • SP3PD Bernard Mielcarski przeprowadza pierwszą w Polsce łączność zagraniczną w paśmie 144 MHz ze stacją DL7FS zlokalizowaną w Berlinie. Używa do tego celu nadajnika kwarcowego na dwóch lampach LD15 i anteny 3x4 elementy, a we wrześniu 1958 roku nawiązuje pierwszą w Polsce łączność w odbiciu od zorzy polarnej (ze stacją SM6BTT). Ben, SP3PD, w tym okresie jest posiadaczem największej w Europie, obrotowej anteny na pasmo 144 MHz ( 96 a później 108 elementów ). Antena ta przysparza mu trochę kłopotów w okresie Wydarzeń Czerwca 1956 Roku, kiedy to zostaje wzięta za jedno z urządzeń zagłuszających...
    Do ciekawostek, można też zaliczyć jego pionierskie transmisje z "pojazdu w ruchu" (lata 50-te). Przeprowadzał je dla Polskiego Radia z zawodow kajakowych na Warcie (przy pomocy lampowego nadajnika), prowadzac jednocześnie motocykl. http://www.ampr.poznan.ws/all/historia/sp3pd.html

    Minęło 60 lat od czasu, kiedy SP3PD zrobił 25 czerwca 1954 roku swoje pierwsze DX QSO (250 km) ze stacją DL7FS w paśmie 2m. W czasach kiedy używamy częstotliwości w zakresie wysokich mikrofal warto przez chwilę zatrzymać się nad pierwszymi łącznościami w pasmach UKF, bo od nich się zaczęło. http://mikrofale.net/archiwum.html

1956

  • 12-16 - W uzdrowiskowo - wypoczynkowej miejscowości Stresa, leżącej w górach Piemont nad jeziorem Magiore (ok. 5.000 mieszkańców), w północnych Włoszech - niedaleko Mediolanu - obradował II Kongres I Regionu IARU. Przedstawiciele z 17 krajów Europy uchwalili Europejski Band Plan dla emisji CW (A1) i dla AM (A3) - ale z preferencjami dla szybko wkraczającej na pasma HF modulacji SSB (J3E). Ze strony prawnej, w ciągu tych pięciodniowych obrad szczególny nacisk położono uporządkowanie i sformalizowanie zagadnień związanych z żywiołowo rozwijającą się wtedy techniką UKF. Został nawet w tym celu powołany UHF/VHF Commitee podlegający bezpośrednio i tylko wybranemu na tym II Kongresie - Zarządowi I Regionu IARU.

1957

  • 23 - W Warszawie odbył się IV Walny Zjazd PZK. Prezesem wybrano ponownie kol. SP5FD (ex SP1FD ) Wacława Ponikowskiego sk 1972-11-20.

1959

  • 09 - ZG PZK zatwierdził powołanie do życia i regulamin pierwszego w SP specjalistycznego klubu - SP DX Clubu. Został on powołany na wniosek kolegów, wybitnych DX-manów mających olbrzymią wiedzę i siłę opiniotwórczą tak potrzebną do prawidłowej rywalizacji sportowej. Byli to koledzy :SP2AO Tadeusza Karolczak - sk.1996-08-24; kol. SP3PL - Julian Jarzombek ; kol. SP5HS mgr inż Krzysztof Słomczyński ; kol. SP7HX Roman Iżykowski, oraz kol. SP8CK -inż. Edward Kawczyński - sk.1983-03-31. Zadaniem tego nowopowstałego klubu oprócz udzielania pełnego fachowego doradztwa, było przed wszystkim konsolidowanie nie mających stałych kontaktów ze sobą SP DX-manów.

  • 21 - W Nowym Bytomiu (dzisiaj Ruda Śląska )odbył się Pierwszy Zjazd UKF-owców. Oprócz dyskusji nad stanem polskiego krótkofalarstwa, wytyczono program dla dalszego rozwoju UKF w SP. Ustalono na drugą połowę września termin corocznych zjazdów PK UKF.Z racji dużego zagęszczenia stacji UKF w Polsce południowej oraz wcześniejszego regionalnego Zjazdu ( 26 października 1958) na Śląsku utarła się tradycja Zjazdów w tej części kraju. Na tym samym Zjeździe obradowała również Konferencja UKF- Managerów. Owocem tej konferencji był szereg uchwał organizacyjnych i porządkujących stan prawny UKF. Największym jednak sukcesem było uchwalenie krajowego Band Planu UKF. Polska po Francji i po Wielkiej Brytanii była trzecim europejskim krajem, który wprowadził Band Plan na pasmo 144-146 MHz.

1960

  • Pierwsze udane EME QSO w paśmie 70cm pomiędzy W1BU a W6HD.

  • 01 - Ukazał się pierwszy numer miesięcznika "Biuletyn PZK" - wydawanego przez ZG PZK.

  • 09 - Inicjatywą i wysiłkiem kolegów SP5FD Wacława Ponikowskiego, ex SP1FD, sk - 1972-11-20 kol. SP5AIW - Ireneusza Wyporskiego oraz SP5PA - Zbigniewa Cieleckiego ukazał się pierwszy numer "Biuletynu WKK" (Warszawskiego Klubu Krótkofalowców).

  • 26 - Na Nadzwyczajnym Walnym Zjeżdzie Delegatów Oddziałów PZK, później nazywanym Zjazdem Zjednoczeniowym,dokonano reorganizacji jednostek terenowych PZK. W miejsce dotychczasowych 20 oddziałów powołano 17 - po jednym w każdym województwie. W ten sposób zakończył swój trzyletni żywot Oddział nr 12 w Dzierżoniowie, istniejący od 24 czerwca 1957 r. Do nowych władz wybrano 21 osób do ZG PZK, 5 osób do GKR i 5 osób do Głównego Sądu Koleżeńskiego. Prezesem został wybrany kol.SP5KK - Konrad Kozłowski ( sk w 1976 r), drugim wiceprezesem wybrano inż. Jerzego Węglewskiego kol.SP5WW ( sk 1990-06-19), a jednym z czterech członków Prezydium został kol. SP6LB - mgr inż. Zdzisław Bieńkowski. Zarząd został wybrany na trzyletnią kadencję, lecz ze względu na wielką liczbę zagadnień wymagających uporządkowania i utworzenia trwałej i jednolitej struktury organizacyjnej pracował aż do 27 czerwca 1965 roku. Ciężka i rzetelna praca Zarządu zaowocowała uporządkowaniem spraw statutowych i formalno - prawnych, co w efekcie doprowadziło do nadania dla PZK rangi instytucji wyższej użyteczności.

1962

  • 12 - Na orbitę okołoziemską wystrzelono radioamatorskiego satelitę "Oscar 2", który to funkcjonował jedynie przez 19 dni.

1965

  • 26 - Drugi Zjazd SP- DX -Clubu. Prezesem wybrano kol. SP9FR- Władysław Dubno, Kraków. Za aktywną działalność dyplomami wyróżniono kol. SP6AAT Jan Ossowski, Wrocław ; SP6FZ Jan Ziembicki ex SP1AR, sk 1969-12-15; SP7HX Jan Iżykowski ex SP1LP, Łódź; SP8CK Edward Kawczyński ex SP1DC, sk 1983-03-31 jako SP5CK; SP8HT Tadeusz Raczek, now SP7HT Kielce; SP9ADU Andrzej Pelczar Kraków, SP9KJ Jerzy Szczęśniak Kraków; SP9RF Andrzej Semkowicz, ex SPL1057, sk 1989-12-02; SP9TA Jerzy Sulikowski sk 1999-06-15. Cześć Ich pamięci !

1973

  • 01 - W prasie pojawia się określenie "mikrokomputer" w odniesieniu do malutkiego francuskiego komputera Micral, który nie zrobił żadnej kariery w Ameryce, bo był on do nabycia jedynie w gotowej postaci. W tym samym miesiącu 1973 roku firma Scelbi Computer Consulting Company przedstawiła rynkowi jako pierwsza - zestaw komputerowy do samodzielnego składania w domu - tzw."kit". Komputer oparty o układ 8008 o nazwie Scelbi-8H był wyposażany w pamięć RAM o pojemności 1KB. Cena takiego prostego zestawu podstawowego z pamięcią 1 kB opartą na procesorze Intel 8008 wynosiła $ 565. Natomiast ten sam zestaw z dodatkową pamięcią 15 kB kosztował już $ 2.760 !

1975

  • W pierwszych dniach tego miesiąca gościła w Moskwie delegacja PZK w składzie SP5CM - płk. Anatol Jegliński (sk 1997-04-11), SP9MM - Krzysztof Mirosław z Katowic, oraz SP9XZ - Aleksander Jabłoński z Gliwic. W dniu 5 czerwca została ona przyjęta przez Dowództwo Federacji Radiosportu z generałem Jermakowem na czele. Zarząd Federacji Radiosportu wyrażał się z nutą zazdrości o działalności naszego przedstawiciela Wojciecha Nietykszy - SP5FM, w ramach X Kongresu IARU. Zażądali jednak aby strona polska (czyli PZK) częściej wychodziła z propozycjami takich dwustronnych spotkań, z racji posiadania przezeń swojego stałego przedstawiciela we władzach I Region IARU. Strona Radziecka pozytywnie oceniła stosunki na linii Zarząd Główny PZK - Ministerstwo Łączności, ale nie wyraziła wcalezgody na produkowanie w SP aparatury krótkofalarskiej i sprzętu dla całego obozu socjalistycznego, kwitując to wywołującym niesmak stwierdzeniem że wolą kupować tani japoński sprzęt, byle nie amerykański. Po pokazie łączności satelitarnej, via "Oscar" notable zaskoczeni faktem że Polscy radioamatorzy mieli również takie łączności z radzieckimi krótkofalowcami. Niechcący stwierdzili że ta dziedzina techniki stoi w Polsce znacznie wyżej niż u nich, zatem nakazali aby polscy krótkofalowcy częściej publikowali swoje opracowania i materiały naukowe w ich miesięczniku "Radio", ponieważ ich kraj zamierza się w tym kierunku rozwijać.

1975

  • 01 - Dzień, w którym pojawił się na rynku INTEL 8086. Był to 16 bitowy procesor - najmłodsze wówczas dziecko firmy "Intel". Składał się on z 29.000 tranzystorów pracujących ze średnią prędkością 4,77 MHz.

1980

  • Firma "Seagate Technologies" wypuściła na rynek dysk 5,25 cala "Winchester". Jego pojemność wynosiła 5 MB, i składała się z czterech ferromagnetycznych płytek. Każda nowa technologia jest z reguły droga, ale ta cena $ 600 była porażająca.

1981

  • 07 - Rekordowe E-sporadic QRB I Region IARU w paśmie 70 cm - 3.465 km ustanowione przez GW4ASR/p i 5B4CY.

  • 19 - W Domu Kultury w Kłodzku (ówczesny QRA lokator - IK44g, dzisiaj JO80HK) przy pl. Jagiełły gdzie mieściła się wtedy siedziba klubu SP6KBL, odbył się XXII Zjazd PK UKF. Do dzisiaj na Ziemi Kłodzkiej miało miejsce już pięć takich imprez. Natomiast od 13 lat corocznie odbywają się na terenie Kotliny Kłodzkiej (Duszniki Zdrój, Szczytna, Duszniki - Zieleniec) wielkie trzydniowe międzynarodowe Techniczne Zjazdy UKF. Bierze w nich udział "kwiat ultrakrótkofalarstwa" z połowy krajów Europejskich. W roku 2012 odbędzie się on w dniach 17 - 19 sierpnia.

1983

  • 16 - O godzinie 11:59 UTC z francuskiej bazy Kourou w Gujanie wystrzelono na orbitę satelitę radiokomunikacyjnego "Oscar - 10" (AO-10).

1985

  • Na rynku komputerowo - elektronicznym pojawiła się okienkowa nakładka na system DOS, o nazwie "Windows 1.0".Była ona uruchamiana z dyskietki 5 cali, i na niej odbywała się dalsza praca. Oficjalny debiut rynkowy tego programu miał miejsce dopiero 20 listopada 1985 roku, ale był strzałem "Microsoftu" w przysłowiową "10". Chociaż na początku jego mankamentem okazała się zbyt mała ilość dostępnej mu pamięci RAM, to zapoczątkowała ona rewolucję w systemach oprogramowania komputerowego. Późniejsze wersje - choć też tak się nazywają w niczym jej nie przypominają.

1987

  • 06 - Rekordowe naonczas QRB na 2.100 metrów w paśmie 75 GHz. Było to QSO pomiędzy dwiema stacjami austriackimi pracującymi wysoko w górach - OE9FKI i OE9PMJ/p.

1988

  • Firma INTEL zawojowała rynki całego świata swoim tanim procesorem 80386 SX.

  • 01 - Począwszy od tego dnia, przez cały następny tydzień z miejscowości Wydminy na Mazurach (KO13AX, J-GK, GK 06) pracowała UKF Exspedition Czeskiego Centralnego Radioklubu "SVAZARM"- odpowiednika naszej Ligi Obrony Kraju. Pracowali oni na pasmach UHF/VHF/VHF pod znakiem SO4UHF.

  • 15 - Wystrzelono na orbitę satelitę radiokomunikacyjnego AO-13 Phase - 3.

  • 23 - Na wystrzelonym na orbitę wokółziemską satelicie "Kosmos 1861" rozpoczęły swą pracę dwa retranslatory RS-10 w paśmie KF i RS -11 w pasmach UKF. Ich czas obiegu orbity to 105,2 min.
  • 25 - Podczas obchodów "święta"Trybuny Ludu pracowała specjalna stacja SP0TL. Patronat nad nią sprawowały ZOW PZK Warszawa i GK ZHP. Ciekawe... ale w innych miastach Polski to obowiązywała krótkofalowców zasada apolityczności !

1990

  • Dotychczas obowiązujące biorących udział w zawodach przepisy mówiące o przesyłaniu dzienników zawodów poprzez Zarząd Główny PZK do organizatorów zawodów, zostało anulowane decyzją Prezydium ZG PZK. Począwszy od tego miesiąca, wszyscy uczestnicy zawodów mogą już wysyłać dzienniki zawodów bezpośrednio do organizatorów zawodów.

  • 02 - Na posiedzeniu Prezydium ZG PZK zapadła decyzja o wystąpieniu z wnioskiem do PIR-u ( Państwowa Inspekcja Radiowa - ówczesna UKE ) o przydział pasma 50 MHz dla polskich krótkofalowców. Natomiast do Ministerstwa Finansów wystąpiono o zwolnienie z podatku obrotowego polskich licencjonowanych radioamatorów przywożących z zagranicy radiowy sprzęt krótkofalarski, czyli nadajniki, odbiorniki, transceivery. Skrytykowano Zarząd Główny PZK za brak jakiejkolwiek współpracy z Ligą Obrony Kraju. A pod adresem organizatorów tzw. "Towarzyskich Nocnych Zawodów ARS" w Otwocku skierowano zarzuty dotyczące ich nieodpowiedzialności za podjęte przez nich zobowiązania. Wysunięto też pod ich adresem żądania zwrotu zwrotu kosztów poniesionych przez przybyłe na te nieodbyte zawody zespoły.

1992

  • 05 - Zanotowano pierwsze QSO's polskich stacji w paśmie 50 MHz. Jedna z kilkunastu stacji, które otrzymały specjalne pozwolenia na miesięczną pracę na tym paśmie - 3Z4PAR z Olsztyna z operatorem Krzysztofem Krassowskim SP4TKK (późniejszy znak SP4 KK, obecny znak (SP4K) nawiązała łączność o godz.12:53 UTC, z włoską stacją IK1WGC. Raporty w obydwie strony po 59.

  • 06 - Nadzwyczajny Zjazd PZK w Piekarach Śląskich kończący swary, łaskę i niełaskę ze strony kilkudziesięcioosobowej, ale mocno osadzonej biurokracji PZK w Warszawie. Zjazd wybrał na Prezesa nowego Zarządu Głównego PZK na następne cztery lata kol. SP3CUG inż. Ryszarda Grabowskiego z Leszna. Swoją kadencję rozpoczął on od istotnych i oczekiwanych przez nas wszystkich "z prowincji" członków PZK reform, ostrej redukcji stanu osobowego "warsiawki" i przeniesieniem siedziby ZG PZK do Leszna czym się bardzo mocno tej zasiedziałej "warsiawce" i jej poplecznikom naraził. Efektem tego były ciągłe szykany pod jego adresem, poprzez ciągłe obmawianie go na paśmie i każdego z jego posunięć z "odpowiednimi" dla nich sensu stricto "warsiawkowymi" komentarzami. Było ciągłe obrzydzanie jego osoby, tak aby nikt nie próbował czegokolwiek i gdziekolwiek dobrego powiedzieć o Prezesie ZG PZK, jak i o jego działalności. Wiadomo przecież że po takiej atmosferze zohydzania kogoś, nie ma mowy o tym aby został o nim choćby dobry wspominek.. Ale faktem jest że swoją odwagą Prezes SP3CUG inż. Ryszard Grabowski zapoczątkował reformy w PZK - za które jesteśmy mu bardzo wdzięczni. Dały one w efekcie rozwiniętą i dzisiaj otwartą na postęp organizację. Chwała mu za to !!!

1993

  • 09 - W Jeleniej Górze odbyło się zebranie założycielskie nowego Oddziału Terenowego Polskiego Związku Krótkofalowców nr 13. Pierwszą uchwałą nowego oddziału było nadanie oddziałowi nazwy - SOT czyli Sudecki Oddział Terenowy PZK. Wybrano Zarząd w składzie: Prezes - kol. SP6LB mgr inż.Zdzisław Bieńkowski; Sekretarz Oddziału - kol. SP6FXF- mgr inż. Wiesław Gliński,oraz Skarbnik Oddziału - kol.SP6MRD (obecnie SP8MRD )- mgr inż. Piotr Ożarski.

  • 12 - W wieku 64 lat zmarł twórca potęgi światowej marki firmy "Yaesu Musen" - Sako Hasegawa JA1MP. Od młodości był mocno zainteresowany krótkofalarstwem. Z wykształcenia inżynier elektronik już na studiach był zainteresowany techniką budowy aparatury krótkofalarskiej a w szczególności jednowstęgowej. Osobiście skonstruował w roku 1956 - nadajnik i odbiornik SSB, znane na rynku pod oznaczeniami FL-100 i FR-100. Pod koniec lat sześćdziesiątych światowe rynki zawojowało urządzenie FT-100, przez niektórych SP Hams jeszcze do dzisiaj używane. To właśnie jego zasługą jest że ta firma zatrudniająca ponad 1200 osób na świecie - jest dzisiaj jedną trzech najważniejszych producentów sprzętu radiokomunikacyjnego wszelkiego rodzaju i maści.

  • 13 - Pierwsze w Polsce indywidualne łączności modulacją ATV. Przeprowadzili je koledzy SP2JPG - prof. dr inż. Wojciech Cwojdziński z Bydgoszczy, koledzy SP3CAI - Bartosz Pastuszak z Gorzowa Wlkp.

1994

  • 12 - Pierwsze EME CW QSO w paśmie 13 cm pomiędzy Azją i Ameryką. Autorami tego John Alocca - WB2LUE ( Smithtown, NY) i JA1BLC - Fukuru Yoshimachi (Machida, Tokyo).

  • 20 - Jako druga Dolnośląska stacja po kol. SP6GZZ - Romanie Futomie, na listę "First QSO ze SP" wpisał się łącznością z mauretańską stacją 5T5JC (Enric Jauch, QSL via F6FNU) - kol. SP6GWB - inż. Stanisław Ziemczonek. Następnymi stacjami z SP6, które wpisały się na tą listę byli koledzy: SP6ASD - siedmiokrotnie, SP6CPH - sześciokrotnie oraz SP6DNS, SP6NVN, SP6MLK, SP6VGJ.

1996

  • 01 - Na szczycie drugiej co do wysokości w Górach Wałbrzyskich, góry Chełmiec 845m ASL, JO80CS - rozpoczął stałą już pracę, pierwszy w SP przemiennik telewizji amatorskiej SR6ATV. Powstał on dzięki koncepcji i wysiłkowi prezesa ECRA, szefa klubu SP6KCN - kol.Tadeusza Fedorowskiego SP6HQT oraz niestrudzonego animatora tej emisji - kol. SP6ARR, naszego nieodżałowanego kolegi Henryka Pachy z Wrocławia, zmarłego 26 lutego 2011 roku. Cześć Jego pamięci ! Nadajnik kiedy nie jest zajęty pokazuje pejzaże Chełmca lub panoramy miast dookoła tej góry, z obrotowej kamery znajdującej się na szczycie wieży widokowej.

1998

  • 01 - Na rynku Amerykańskim i Europejskim ukazał się będący do dzisiaj podstawowym dla bardzo wielu użytkowników komputerów, znacznie ulepszony program od używanego do tej pory Windows 95 - czyli system operacyjny Windows 98.

2000

  • W wydawanym wtedy jeszcze czasopiśmie "CQ - Amatorskie Radio" można było wyczytać zacytowną przez jego wydawcę Kol. Wojciecha SP9W wypowiedź kol. Chucka T32NCC, cytuję : "...there are too many SP's with the same voice..?" - na koniec padło pytanie - Co na to PAR?

2001

  • 14-17 - W Międzyzdrojach (ZKP, JO73FW) w ośrodku wypoczynkowym "Trygław" odbył się XL Zjazd PK UKF.

  • 30 - W wieku 77 lat zmarł światowej sławy śpiewak music-country, gitarzysta Chester "Chat" Atkins - W4CGP, zdobywca kilkudziesięciu złotych płyt, wielokrotny laureat przeróżnych festiwali. "Chat" do roku 1988 miał znak W4CZD, ale zmienił go dla potwierdzenia swojej drugiej muzycznej osobowości na W4CGP - Certified Guitar Picker.

2002

  • 01 - W Ziębickim ratuszu miał miejsce trzeci już Meeting Dolnośląski. Uczestnikami honorowymi tego spotkania byli Naczelnik Miasta Ziębice i Starosta Powiatu.Całą imprezę prowadził sam prezes klubu organizującego to spotkania SP6KYU kol. Zbigniew Jerzy Kopacz SQ6FHP. Udzielił on głosu jedynie na krótkie wypowiedzi Prezesowi ZG PZK kol. Piotrowi Skrzypczakowi, oraz prezesowi DOT 01 - kol. SP6NIC Markowi Milanowi. Po części oficjalnej sympatyczna, towarzyska i nad wyraz rzeczowa dyskusja przy beczce piwa i pieczonych kiełbaskach trwała do późnych godzin nocnych.

  • 29 - Na posiedzeniu Prezydium ZG PZK w Bydgoszczy uchwalono zmiany nazw oddziałów PZK. Oddział Gdański zmienił nazwę na Pomorski Oddział PZK, a Krakowski Oddział nr 10 zmienił nazwę na Małopolskie Stowarzyszenie Krótkofalowców.

2003

  • 01 - Uroczystość otwarcia Europejskiego Centrum Radiokomunikacji Amatorskiej na Chełmcu. Była ona transmitowana przez Polskie Radio Wrocław przez telewizję internetową i przez przemiennik amatorskiej telewizji zainstalowany siedem lat wcześniej na Chełmcu SR6ATV (434,500 / 1.280 MHz). Cała ceremonia wypadła wręcz wspaniale dzięki fachowej opiece kol. Henryka Pachy SP6ARR.- sk 2011-02-26. Cześć Jego pamięci !

2004

  • 05 - W wieku 65 lat zmarł nieodżałowany kolega klubowy, doskonały operator i organizator działalności klubowej kol. SP6FIE - Janusz Jemiołek. Był on wieloletnim prezesem klubu SP6KSL, był duszą klubu - spirit movments. Na długo przed wejściem Polski do Unii był już człowiekiem z klasą i charyzmą prawdziwego Europejczyka. Prowadzony jego ręką klub SP6KSL przeżył swoje najlepsze lata. Wychował On mnóstwo godnych Go następców,operatorów równych Mu umiejętnościami i klasą - rozsianych obecnie po całej Europie. O Jego śmierci dowiedzieliśmy się wiele dni już po Jego pogrzebie. Pochowany został przez małżonkę bez wiedzy innych Mu bliskich, i bez żadnego rozgłosu... Cześć Jego pamięci !

  • 05-06 - Na górze Chełmiec (JO80CS, 845 m ASL) koło Wałbrzycha odbył się, jak do tej pory jeden i jedyny dwudniowy Zjazd Miłośników Radia i ch rodzin. Zlot był połączony z zebraniem Zarządu Dolnośląskiego Oddziału Terenowego PZK nr 01. Miał on przebieg informacyjno - towarzyski, a nieoficjalna jego część została uświetniona piwem, grochówką i kiełbasą z ogniska.

  • 05-06 - Dwudniowe spotkanie delegacji PZK z przedstawicielami DARC w Berlinie. Miało ono na celu uregulowanie spornych problemów związanych z przemiennikami FM. Uregulowano również sprawy transgranicznych linków Packet Radio - znacznie zwiększając ich ilość. Zatwierdzono też program dalszej współpracy, przewidujący dalsze tego typu robocze spotkania. Umowę w tej sprawie podpisali, ze strony niemieckiej - Prezes DARC - DL9KCX Lothar Grunow, członkowie Zarządu : DF5UG - Hans H. Ehlers, DL5NBZ - Reiner Floesser, i DO1KXL,oraz redaktor miesięcznika "CQ DL" - A. Markiewicz. Z naszej strony oprócz Prezesa ZG PZK - SP2JMR kol. Piotra Skrzypczaka złożyli podpisy Sekretarz Generalny PZK kol. Bogdan Machowiak SP3IQ, kol. SP5HS mgr inż Krzysztof Słomczyński i tłumaczący przebieg dyskusji kol. Wojciech Szeliga SP9P.

  • 11-13 - W miejscowości Załęcze Wielkie ( pow. CWU - Wieluń, JO91IB ) odbył się XLIII Zjazd PK UKF. Nad całością trzydniowej imprezy czuwał nowowybrany Prezes kol. Tadeusz Baranowski SP7FDV.

  • 21 - Dzień bolesnej straty UKF-owego krótkofalarstwa Dolnego Śląska. Do krainy wiecznych UKF DX-ów odszedł po długiej przewlekłej chorobie ale skrywanej przez niego - wspaniały nasz kolega SP6FID - Henryk Grzeszuk. Na cmentarzu przy ul.11 Listopda w Wałbrzychu pożegnaliśmy tego UKF-owca, który z Chełmca uczynił prawdziwe UKF-centrum. Już za życia stał się człowiekiem legendą. Ukuto nawet twierdzenie dotyczące aktywności stacji UKF-144 MHz, a brzmiało ono tak: "Jeśli nie miałeś QSO z SP6FID - to żaden z ciebie UKF-owiec". Wspaniały kolega konstruktor, twórczy organizator. Były wieloletni przezes klubu nasłuchowego SP6-1480/K, który od 1962 roku mieścił się w GDK kopalni "Mieszko"na Podgórzu, a następnie od roku 1969 w GDK kopalni "Wałbrzych" przy al. Wyzwolenia. Każdy kto miał okazję trafić na Chełmiec do bazy Henryka był witany serdecznie i traktowany ze staropolską wylewną gościnnością. Cześć Jego pamięci !!!

  • 23 - Na listę "First QSO z SP" już po raz 25 -ty !!! wpisał się kol. SP6GWB - inż.Stanisław Ziemczonek z Kłodzka. Tym razem była to łączność ze stacją 7X0AD - Enrique Herrera z Algeru. Tak trzymać Panie Stanisławie !

  • 29 - Na orbicie okołoziemskiej rozpoczął pracę satelita AO - 51 "ECHO". Częstotliwość uplink 145.920 MHz, otwieranie podnośną 67 Hz. Dowlink 435,300 MHz, modulacja FM - F3E.

2005

  • 04 - W ZG PZK zapadła decyzja dotycząca przekazania wydruku"Krótkofalowca Polskiego" jako wkładki, z miesięcznika "MK QTC" do drugiego miesięcznika "Świat Radio". Co zadecydowało o tym ? - zamiar zmiany formy edytorskiej i szaty graficznej - na lepszą, ale bez podnoszenia jej ceny. Redaktorem prowadzącym tą wkładkę został kol. Wiesław Paszta - SQ5ABG. Pierwszy numer tej wkładki w "Świecie Radio" ukazał się w jego sierpniowym numerze 2005, a ostatni pod koniec roku 2010, po czym Wiesław przekazał obowiązki młodszej koleżance Basi SQ3VB.

2006

  • Zmasowana akcja krótkofalowców zasypała protestacyjnymi e-mailami - Ministerstwa Ochrony Środowiska. Ten największy jak do tej pory protest PZK, którego pomysłodawcą był Sekretarz Generalny Zarządu Głównego PZK - kol. Bogdan Machowiak SP3IQ. Dotyczył idiotycznego nas traktowania i narzucenia nam przez Ministerstwo przepisów i zobowiązania nas do opłat dla akredytowanych laboratoriów, na równi z takimi potentatami eterowymi jak stacje radiowe - broadcastingowe i telewizyjne, lub komercyjna telefonia komórkowa. Protest był wielkim dla prof. Szyszki - Ministra Ochrony Środowiska zaskoczeniem i zareagował nań już w czwartym dniu protestu przyjmując u siebie naszą czteroosobową delegację. W składzie : kol. SP6RT - dr Inż. Hubert Trzaska - wybitny międzynarodowy znawca elektrokompatybilności, kol.SP9MRO Witold Onaczyszyn (pracujący w jednym z ministerstw - dzięki niemu doszło tak szybko do spotkania) kol. SP6IEQ -mgr inż. Dionizy Studziński (autor opracowań wymaganych przez Ministerstwo), oraz Prezes ZG PZK kol. SP2JMR mgr inż. Piotr Skrzypczak. Efektem tego spotkania jest fakt zaniechania wcześniejszych wymogów składania przez nas w urzędach wielkich operatów dotyczących naszych wpływów na środowisko, oraz niezwykle drogich dla nas raportów z pomiarów antenowych.

  • 19 - W dzienniku "Słowo Polskie - Gazeta Wrocławska" opublikowano zdjęcie kol.SP6OPL/p Jana Czarnieckiego z Walimia z jego wypielęgnowaną brodą na pierwszym planie, na tle starej bo wybudowanej w 1896 roku, ale świeżo wyremontowanej na jej 110 lecie - wieży widokowej (25 metrów wysokości) na szczycie najwyższej góry Gór Sowich - czyli na Wielkiej Sowie mierzącej 1014 m ASL, WW loc. JO80FQ. Przypadek - być może tak, ale należy jednak oddać honor kol. Janowi SP6OPL - bo to dzięki jego wysiłkom w gromadzeniu wokół siebie ludzi zainteresowanych krótkofalarstwem powstał w Walimiu w 1988 roku klub krótkofalowców SP6PKO, który to już na samym wstępie swojej działalności zorganizował w swojej siedzibie w "Domu Kultury pod Wielką Sową "- wyjazdową sesję egzaminacyjną Komisji Egzaminacyjnej PAR-u zwiększając znacznie ilości licencjonowanych członków klubu. Właśnie dzięki wydeptywaniu ścieżek przez kol. Jana wokół tych spraw i dzięki Jego zabiegom, staraniom, i nagłaśnianiu przez Niego tych spraw pracują na tym szczycie trzy radioamatorskie przemienniki. Są to:
    • SR6S - (pracujący od 11 września 1998 r.) na kanale V15 - RV63 (ex R 7x) na częstotliwości - 145.1875 / 145.7875 MHz,
    • SR6WS -(pracujący od maja 1999), na kanale RU714 - U106 (ex R 81), na częstotliwości - 431.325 / 438.325 MHz.
    • Trzeci przemiennik pracuje tam od dnia Zjazdu Miłośników APRS - Amateur radio Position Reporting System - czyli od dnia 4 października 2005 roku. Chwała kol. Janowi SP6OPL za to !

    Zainteresowanym tymi sprawami podaję że oprócz przemienników naziemnych APRS, pracuje również (od 17 września 2001 roku) przemiennik satelitarny APRS krążący wokół kuli ziemskiej na pokładzie satelity wystrzelonego z bazy Kodiak na Alasce, oznaczonego PCSat czyli Prototype Communication Satellite. Oprócz GPS-u umożliwiającego pracę na mode APRS, znajduje się na nim digipeater Packet Radio pozwalający na łączności tym mode z prędkościami 1.200 i 9.600 Bodów na UKF, na częstotliwośćiach 144.825 MHz, oraz na 432.250 MHz.

2007

  • 22 - Już po raz 24 na listę rekordów "First QSO z SP" wpisał się kol. SP6GZZ Roman Futoma. W paśmie 52 MHz zaliczył on QSO z karaibską stacją na wyspie Antigua - V 26 HS.Gratulacje !

  • 26 - Po ośmiu dniach męczącego "rowerowania" na trasie długości 1188 kilometrów, dwójka krótkofalowców Andrzej SP4SAS ze swoją małżonką Lidią SQ4SAS - zakończyła w Olsztynie Eskapadę pod patronatem firmy "Energa". Trasa wiodła terenami działania tego koncernu energetycznego. Rozpoczęli ją w Ostródzie, skąd pojechali w kierunku Gdańska, następnie przez Słupsk, Koszalin, Człuchów, Bydgoszcz, Toruń, Licheń dojechali do Kalisza. Stamtąd już kierując się cały czas na północ via Kutno, Płock, Żuromin, Działdowo wrócili do Olsztyna. Odwiedzili po drodze osiem oddziałów i dyrekcję koncernu "Energa" ( www.sp4sas.frv.pl ) Gratulujemy !

  • 27 - Światowy gigant elektroniczny "IBM" zaprezentował najszybszy komputer świata. Jego prędkość obliczeniowa to trylion operacji na sekundę (tysiąc bilionów). "BLUE GENE/P" jest minimum sto tysięcy razy szybsza od zwykłego komputera biurowego - to zasługa szybkiej sieci optycznej. W razie potrzeby jego prędkość operacyjną można zwiększyć jeszcze trzykrotnie. Zbudowany jest on w oparciu o 300.000 sztuk procesorów firmy"Intel". Pierwsze trzy egzemplarze tego superkomputera zakupiły:rząd USA, naukowcy z Wielkiej Brytanii i naukowcy też z bliżej nieokreślonego ośrodka naukowego w USA.

  • 29 - Uprawomocnił się wyrok Sądu Okręgowego w Gdańsku uchylający niekorzystną dla kol. SP2HPM uchwałę Wspólnoty Mieszkaniowej, nakazującej demontaż wszelkich anten z dachu zamieszkiwanego przez niego budynku. Sprawę przeci Wspólnocie wytoczył w imieniu PZK - prawnik Pani mgr Dorota Zielińska, a świadkiem ze strony powoda był sam Prezes ZG PZK kol. SP2JMR mgr inż. Piotr Skrzypczak.

2008

  • 05 - Na posiedzeniu Zarządu Głównego PZK w Sekretariacie w Bydgoszczy zapadła decyzja o wyłączności umieszczania logo PZK na dyplomach poszczególnych oddziałów i ZG PZK. O niewydawaniu zezwoleń na umieszczanie logo PZK na prywatnych dyplomach zadecydowały fakty umieszczania prze niektórych wydawców tego logo na dyplomach stricte zarobkowych. Jednakże przyjęto też klauzulę że w przypadku odstąpienia wydawców od celów zarobkowych - w uzasadnionych przypadkach otrzymają taką zgodę.


Dziekujemy kolegom z Klubu Łączności SP6KCN LOK z Wałbrzycha za udostepnienie materiałów.

Powrót